Τον Μάρτιο του 2024, τα τηλεσκόπια του συστήματος ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) στη Χαβάη εντοπίζουν ένα νέο αντικείμενο με εντυπωσιακά χαρακτηριστικά: μεγάλη ταχύτητα, υπερβολική τροχιά και προέλευση από έξω από το ηλιακό μας σύστημα. Οι αρχικές αναλύσεις δείχνουν ότι πρόκειται για τον τρίτο επίσημα καταγεγραμμένο διαστρικό επισκέπτη, μετά τον περίφημο 1I/‘Oumuamua το 2017 και τον 2I/Borisov το 2019.

Το αντικείμενο ονομάζεται 3I/ATLAS και αμέσως προκαλεί θόρυβο στην επιστημονική κοινότητα. Η τροχιά του το φέρνει σχετικά κοντά στη Γη — όχι τόσο ώστε να απειλεί, αλλά αρκετά για να τραβήξει την προσοχή των ουρανών και… των σεναρίων επιστημονικής φαντασίας.

Το σημαντικότερο στοιχείο που επιβεβαιώνει την εξωηλιακή του προέλευση είναι η εκκεντρότητα της τροχιάς του, η οποία ξεπερνά το 1. Αυτό σημαίνει πως το αντικείμενο δεν είναι βαρυτικά δεσμευμένο από τον Ήλιο. Δεν κάνει κύκλους ή ελλείψεις. Περνάει και φεύγει. Ήρθε από κάπου μακριά — ίσως από έναν άλλον αστέρα — και κατευθύνεται ξανά έξω στον γαλαξία.

Οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι το 3I/ATLAS θα πλησιάσει το εσωτερικό του ηλιακού συστήματος, θα κάνει μια στενή προσπέραση από τον Ήλιο και θα συνεχίσει το διαγαλαξιακό του ταξίδι. Η προσέγγιση του με τη Γη είναι κοντινή μεν, αλλά  δεν εγκυμονεί κανένα κίνδυνο σύγκρουσης. Ωστόσο, η ορμή και η πορεία του δεν αφήνουν ασυγκίνητους ορισμένους.

Ο διάσημος — και ταυτόχρονα αμφιλεγόμενος — καθηγητής του Harvard, Avi Loeb, δεν χάνει την ευκαιρία να επαναφέρει στο προσκήνιο τη θεωρία που τον έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό: ότι κάποιοι από τους διαστρικούς επισκέπτες ίσως να είναι τεχνητοί.

Ο Loeb είχε γίνει πρωτοσέλιδο το 2017 όταν διατύπωσε την υπόθεση πως το ‘Oumuamua δεν ήταν φυσικό σώμα, αλλά ένα διαστημικό ιστίο — ίσως απομεινάρι ενός εξωγήινου τεχνολογικού πολιτισμού. Η επιστημονική κοινότητα τότε δεν έκρυψε την επιφύλαξή της, αλλά ο Loeb δεν πτοήθηκε. Ίδρυσε το Galileo Project, με στόχο την αναζήτηση αποδείξεων για εξωγήινη τεχνολογία.

Σήμερα, με το 3I/ATLAS, ο Loeb δηλώνει:

 «Το σχήμα, η συμπεριφορά και η τροχιά του είναι ασυνήθιστα. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να πρόκειται για τεχνητό αντικείμενο. Ανήκει σε άλλη κατηγορία από τους γνωστούς κομήτες.»

Η υπόλοιπη επιστημονική κοινότητα — από την NASA μέχρι ανεξάρτητα αστεροσκοπεία — διατηρεί τη ψυχραιμία της. Οι αναλύσεις των φασματομετρικών παρατηρήσεων δείχνουν ότι το 3I/ATLAS έχει  σύνθεση παρόμοια με αυτήν ενός παγωμένου κομήτη. Δεν φαίνεται να υπάρχουν ενδείξεις καύσης, ελιγμών, μεταλλικών στοιχείων ή οποιασδήποτε συμπεριφοράς που να παραπέμπει σε τεχνητό αντικείμενο.

Η τροχιά του, αν και εντυπωσιακή,  εξηγείται πλήρως με βάση τη βαρύτητα και την αρχική ταχύτητα εισόδου  στο ηλιακό μας σύστημα. Κοντολογίς, είναι εξωτικό μεν — αλλά φυσικό.

Η σημασία τέτοιων ανακαλύψεων είναι τεράστια:

  • Κάθε διαστρικός επισκέπτης είναι δείγμα από άλλο ηλιακό σύστημα.
  • Μπορεί να μας δώσει ενδείξεις για τη χημική σύνθεση και την ιστορία σχηματισμού άλλων αστρικών συστημάτων.
  • Το γεγονός ότι εντοπίζουμε όλο και περισσότερα τέτοια αντικείμενα σημαίνει πως η τεχνολογία μας βελτιώνεται ραγδαία.

Για τον Loeb και τους υποστηρικτές του, το 3I/ATLAS είναι άλλη μια αφορμή για να αναρωτηθούμε:

 Μήπως ήδη έχουμε δεχθεί επισκέψεις — χωρίς να το ξέρουμε;

Το 3I/ATLAS θα συνεχίσει την πορεία του μακριά από τον Ήλιο, απομακρυνόμενο σταδιακά. Οι επιστήμονες θα το παρακολουθούν όσο περισσότερο γίνεται — μέχρι να χαθεί από το οπτικό μας πεδίο. Κάποιες παρατηρήσεις ίσως βοηθήσουν να διαπιστωθεί αν κρύβει κάτι περισσότερο από παγωμένα πετρώματα και διαστρική σκόνη.

Όσο για τον Avi Loeb; Ήδη πραγματοποίησε μια τολμηρή αποστολή: το καλοκαίρι του 2023, η ομάδα του Galileo Project ερεύνησε τον πυθμένα του Ειρηνικού, στην περιοχή όπου φέρεται να έπεσε ο διαστρικός μετεωρίτης IM1 το 2014. Με τη χρήση μαγνητικών συσκευών, ανέσυραν μεταλλικά σφαιρίδια που, σύμφωνα με τον Loeb, ενδέχεται να έχουν εξωηλιακή ή ακόμα και τεχνητή προέλευση. Αν αυτό αποδειχθεί, τότε ίσως ήδη έχουμε στα χέρια μας υλικό από άλλον πλανητικό πολιτισμό.

Το 3I/ATLAS είναι ένα μυστηριώδες δώρο από το σύμπαν. Είτε αποδειχθεί τελείως φυσικό είτε μας δώσει αφορμή για κάτι πολύ πιο απρόσμενο, ένα πράγμα είναι σίγουρο: κοιτώντας προς τα άστρα, αρχίζουμε ξανά να αναρωτιόμαστε. Όπως κάναμε πάντα.

Ίσως δεν είμαστε μόνοι