Πυραμίδες στον Πάγο: Όταν η Ανταρκτική Συνάντησε τον Λάβκραφτ

Το παγωμένο λευκό τοπίο της Ανταρκτικής, αμετάβλητο και σχεδόν εξωπραγματικό, δεν παύει να γεννά μυστήριο. Μια εικόνα που κυκλοφορεί ευρέως στο διαδίκτυο απεικονίζει ένα σκοτεινό, τριγωνικό βουνό που υψώνεται μόνο του ανάμεσα σε απέραντους πάγους. Μοιάζει υπερβολικά συμμετρικό. Σαν πυραμίδα. Σαν να μην ανήκει ακριβώς σ’ αυτόν τον κόσμο.

Το συνοδευτικό κείμενο μιλά για μια «300 εκατομμυρίων ετών πυραμιδοειδή δομή στην Ανταρκτική, στα βουνά Ellsworth». Το βλέμμα αμέσως πηγαίνει πίσω — όχι μόνο στην εποχή των δεινοσαύρων ή της Παγγαίας, αλλά και στη φαντασία ενός συγγραφέα που πρώτος ένιωσε αυτή τη γεωγραφία ως κάτι πιο σκοτεινό: τον Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκραφτ.

Η Ανταρκτική της Πραγματικότητας

Η λεγόμενη “πυραμίδα” της Ανταρκτικής είναι ένας γεωλογικός σχηματισμός τύπου nunatak, ένα βραχώδες βουνό που προεξέχει από την παγοκάλυψη. Βρίσκεται στην οροσειρά Ellsworth, και έχει τραβήξει το ενδιαφέρον όχι μόνο ερευνητών, αλλά και οπαδών της θεωρίας των αρχαίων πολιτισμών, των εξωγήινων, και φυσικά… του Λάβκραφτ.

Η πυραμιδοειδής μορφή της οφείλεται σε φυσικές διεργασίες διάβρωσης και γεωλογικής πίεσης — τίποτα το μεταφυσικό. Όμως, η εικόνα της δεν παύει να χτυπά βαθιά το συλλογικό ασυνείδητο, με τρόπο που η επιστήμη δυσκολεύεται να εξηγήσει. Κι αυτό, ακριβώς, είναι το πεδίο του Λάβκραφτ.

At the Mountains of Madness: Όταν η Λογοτεχνία Πάγωσε

Το 1931, ο Χ.Φ. Λάβκραφτ γράφει το “Στα Βουνά της Τρέλας” – μια από τις πιο ατμοσφαιρικές και κοσμογονικές ιστορίες τρόμου του 20ού αιώνα. Το έργο περιγράφει μια επιστημονική αποστολή στην Ανταρκτική, που ανακαλύπτει τυχαία μια αρχαία εξωγήινη πόλη κάτω από τους πάγους.

Οι δομές της πόλης είναι πυραμιδοειδείς, γιγαντιαίες, σιωπηλές, και η αρχιτεκτονική τους ξεφεύγει από κάθε ανθρώπινη λογική. Χτισμένες από τα Πρεσβύτερα Όντα – μια εξωγήινη, προκατακλυσμιαία φυλή – οι πυραμίδες αυτές μαρτυρούν την ύπαρξη ενός κόσμου πολύ παλαιότερου και τρομακτικότερου απ’ ό,τι μπορεί να συλλάβει ο άνθρωπος.

Είχε δει κάτι τέτοιο ο Λάβκραφτ;

Η απάντηση είναι όχι. Όταν ο Λάβκραφτ έγραψε το μυθιστόρημα (1931), η Ανταρκτική ήταν σχεδόν παντελώς ανεξερεύνητη. Οι πρώτες μεγάλες επιστημονικές αποστολές μόλις ξεκινούσαν, και οι περιοχές όπως τα Ellsworth Mountains δεν είχαν χαρτογραφηθεί πλήρως.

Η περιγραφή του τοπίου στο βιβλίο βασίστηκε σε ό,τι λίγες πληροφορίες υπήρχαν, αλλά κυρίως στη φαντασία του και στην αίσθηση του απόλυτου απομονωμένου, απαγορευμένου χώρου. Δεν είχε δει εικόνες σαν τη “σύγχρονη πυραμίδα”, αλλά η προφητικότητα της αφήγησής του είναι σχεδόν ανατριχιαστική.

Μύθος και Πραγματικότητα: Αντιπαραβολή

Η Εσωτερική Πυραμίδα

Αυτό που κάνει τη “σύγκρουση” μύθου και πραγματικότητας τόσο έντονη, είναι η επιθυμία του ανθρώπου να βρει κάτι κρυμμένο — και η παράλληλη φρίκη της πιθανότητας να το βρει. Ο Λάβκραφτ έδωσε πρόσωπο σε αυτόν τον φόβο, μέσα από τις πόλεις κάτω απ’ τον πάγο και τους Shoggoths που περιμένουν στο σκοτάδι.

Η πραγματική Ανταρκτική — έστω και γεωλογικά “αθώα” — λειτουργεί τελικά όπως ακριβώς και η φαντασιακή: ως καθρέφτης του φόβου για το άγνωστο, το αρχαίο, το μη ανθρώπινο.

Είτε πρόκειται για βουνό είτε για μνημείο, η πυραμίδα στην Ανταρκτική θυμίζει πως υπάρχουν ακόμη τόποι στον κόσμο όπου η λογική υποχωρεί και η φαντασία κυριαρχεί. Εκεί όπου η γεωλογία συναντά τον κοσμικό τρόμο. Εκεί όπου ίσως, ακόμα και σήμερα, κάτι περιμένει κάτω από τον πάγο.

Μπορεί κάποιος να επισκεφτεί την περιοχή της “πυραμίδας” στην Ανταρκτική;

Πού βρίσκεται:

Η λεγόμενη “πυραμίδα” εντοπίζεται στις Ellsworth Mountains, μια απομονωμένη οροσειρά στη δυτική Ανταρκτική, κοντά στην περιοχή του Vincent Massif και του όρους Tyree — από τα ψηλότερα σημεία της ηπείρου.

Τεχνικά: Ναι, αλλά με προϋποθέσεις

• Δεν πρόκειται για τουριστικό σημείο όπως η χερσόνησος της Ανταρκτικής (που επισκέπτονται κάποια τουριστικά κρουαζιερόπλοια).

• Βρίσκεται βαθιά στο εσωτερικό της ηπείρου, σε περιοχή μεγάλης δυσκολίας πρόσβασης.

• Για να πατήσει κανείς εκεί, θα πρέπει να:

  • Είναι μέρος επιστημονικής αποστολής εγκεκριμένης από διεθνείς φορείς (π.χ. National Science Foundation, IPEV, British Antarctic Survey κ.λπ.).

  • Ή να συμμετέχει σε ιδιωτική αποστολή εξερεύνησης, με πολύ υψηλό κόστος (δεκάδες έως εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια).

Περιορισμοί:

• Η Ανταρκτική ρυθμίζεται από τη Συνθήκη της Ανταρκτικής (Antarctic Treaty), που απαγορεύει την εκμετάλλευση, τη μόνιμη κατοίκηση και οτιδήποτε μη επιστημονικό ή οικολογικά επιζήμιο.

• Οι καιρικές συνθήκες είναι ακραίες: θερμοκρασίες -40°C και χαμηλότερες, ισχυροί άνεμοι, και περιορισμένος φωτισμός για μήνες.

Ποιοι έχουν πάει εκεί;

• Ορειβάτες που έχουν επιχειρήσει ανάβαση στο Mount Vinson (το ψηλότερο βουνό της Ανταρκτικής).

• Μερικές ερευνητικές αποστολές γεωλογίας και κλιματολογίας που μελετούν τον παγετώνα Union Glacier ή την οροσειρά Ellsworth.

Δεν υπάρχουν αναφορές για αποστολές που να είχαν ως στόχο την “πυραμίδα” – τουλάχιστον επίσημα. Ό,τι γνωρίζουμε προέρχεται από δορυφορικές εικόνες και θεωρητικές μελέτες του ανάγλυφου.

 Άρα, ρεαλιστικά;

Αν δεν είσαι επιστήμονας, εκατομμυριούχος ή έμπειρος εξερευνητής… μάλλον όχι.

Αλλά αυτό ακριβώς δεν ενισχύει τη γοητεία του σημείου; Όπως και στο έργο του Λάβκραφτ, η απροσπέλαστη γεωγραφία γίνεται μέσο αφήγησης και μυστικισμού. Εκεί που δεν φτάνουμε, εκεί ακριβώς φυτρώνει η φαντασία.